Checklist: Financiële tips als je gaat scheiden

Een scheiding of relatiebreuk is een emotionele gebeurtenis. Ook financieel komt er veel op jullie af. Zo moeten jullie afspraken maken over de verdeling van jullie financiën. Het helpt als je daar open met je aanstaande ex-partner over praat. Met deze tips helpen we jullie op weg.

Gaan jij en je partner uit elkaar? Dan is het belangrijk dat jullie afspraken maken over de verdeling van jullie financiën voordat jullie officieel uit elkaar gaan. Ben je bang dat daarover gedoe ontstaat? Dan kun je een mediator, advocaat of financieel adviseur inschakelen.

Afspraken vastleggen

Vervolgens is het belangrijk dat jullie de gemaakte afspraken goed vastleggen. Zo kunnen jullie daar later altijd op terugvallen. De afspraken kun je bijvoorbeeld opnemen in een scheidingsconvenant.

Daarna zijn er verschillende onderwerpen om samen te bespreken:

1. Jullie samenlevingsvorm

Jullie samenlevingsvorm heeft veel invloed op de afhandeling van jullie geldzaken. Zijn jullie getrouwd? Of geregistreerd partners? Dan zijn verschillende financiële zaken wettelijk geregeld.

Het kan ook zijn dat jullie huwelijkse voorwaarden of een samenlevingscontract hebben, waarin afspraken over geldzaken staan. Houd deze documenten dus bij de hand als jullie de financiën afhandelen.

2. Gezamenlijke woning

Als je gaat scheiden, verandert je woonsituatie. Wat er precies gebeurt met jullie woning? Dat hangt onder andere af van de woning en jullie samenlevingsvorm.

Huurwoning

Huren jullie een woning? Dan hebben jij en je partner na een huwelijk of geregistreerd partnerschap allebei recht op de huurwoning. Het maakt daarbij niet uit op welke naam het contract staat. Spreek dus goed af wie er eventueel in jullie huurwoning blijft wonen.

Hebben jullie een samenlevingscontract? Of wonen jullie samen zónder contract? Dan gelden weer andere regels. Op de website van het Juridisch Loket vind je de verschillende opties.

Koopwoning

Als jullie samen een koopwoning hebben, willen jullie die misschien verkopen. Het kan ook zijn dat een van jullie in het huis wil blijven wonen. In dat geval wordt een van jullie uit de hypotheekakte ‘ontslagen’. We noemen dit ook wel ‘ontslag uit de hoofdelijke aansprakelijkheid’.

Een andere optie is dat jullie de hypotheek oversluiten naar een andere geldverstrekker. Heb je een hypotheek bij Nationale-Nederlanden? Lees dan wat jullie scheiding voor de hypotheek betekent.

Maak ook goede afspraken over de eventuele overwaarde van jullie huis. En over het betalen van de hypotheekrente of het spaar- of beleggingsdeel van jullie spaar- of beleggingshypotheek. Op de website van de Belastingdienst lees je meer over de gevolgen van scheiden voor een woning.

3. Partneralimentatie

Het kan zijn dat jij je partner na een scheiding partneralimentatie moet betalen. Of je partner jou. Dat geldt bijvoorbeeld als jullie getrouwd of geregistreerd partners waren. Partneralimentatie betaal je sinds 1 januari 2020 maximaal vijf jaar lang. Of korter, als het huwelijk of geregistreerd partnerschap minder dan tien jaar duurde.

Afspraken over de hoogte van de alimentatie maak je zelf. Ook kun je de hulp van een financieel adviseur inschakelen. In principe geldt partneralimentatie niet als jullie samenwoonden zonder contract. Tenzij jullie daarover afspraken hebben vastgelegd.

4. Kinderalimentatie

Hebben jullie samen kinderen? Dan is kinderalimentatie een belangrijk onderdeel van de financiële afspraken. Als ouders hebben jullie namelijk een onderhoudsplicht tot jullie kinderen 21 jaar oud zijn. Dat betekent dat jullie tot die tijd kinderalimentatie betalen.

De hoogte van de alimentatie bepalen jullie zelf. Goed om te weten: bij kinderen tussen de 18 en 21 jaar betaal je de kinderalimentatie rechtstreeks aan je kind.

Ouderschapsplan

De afspraken over kinderalimentatie leg je vast in een ouderschapsplan. Dat is verplicht als je getrouwd bent, een geregistreerd partnerschap hebt, of wanneer jullie samenwonen en gezamenlijk gezag over de kinderen hebben.

5. Bankrekeningen en beleggingen

De kans is groot dat jullie samen een of meerdere rekeningen hebben. Loop deze na en verdeel het geld dat van jullie samen is. En controleer of je rekeningen wilt opzeggen of wijzigen.

Check verder alle automatische incasso’s en pas ze aan waar nodig. Vergeet ook eventuele gezamenlijke beleggingen of ander vermogen niet. Net als gemeenschappelijke bezittingen: van meubels en auto’s tot abonnementen.

6. Leningen en schulden

Ook eventuele schulden vallen onder jullie bezittingen. Hebben jullie bijvoorbeeld leningen afgesloten? Of andere schulden? Dan zijn jullie daar mogelijk samen verantwoordelijk voor.

Ook dit hangt weer af van jullie samenlevingsvorm. Ga dus goed na wat voor jullie situatie geldt en maak heldere afspraken over de afhandeling van leningen en schulden.

7. Toeslagen

Een scheiding kan gevolgen hebben voor toeslagen die je krijgt. Mogelijk heb je recht op (meer) zorgtoeslag of huurtoeslag. Of misschien verandert de hoogte van het kindgebonden budget of de kinderopvangtoeslag.

Laat de Belastingdienst daarom op tijd weten dat jij en je partner gaan scheiden. Sommige toeslagen kun je tijdens de scheiding al aanvragen, andere pas daarna. Let ook op als je kinderen hebt en kinderbijslag krijgt. De kinderbijslag wordt namelijk maar aan één van de ouders betaald. Daarover moeten jullie onderling dus afspraken maken.

8. Uitkeringen

Houd behalve je toeslagen ook eventuele uitkeringen en andere tegemoetkomingen in de gaten. De hoogte van een uitkering kan namelijk veranderen na een scheiding. Het kan ook zijn dat je recht op een bijstandsuitkering hebt als jullie uit elkaar gaan. Is dat het geval? Vergeet je scheiding dan niet door te geven bij je gemeente.

Verder krijg je misschien een uitkering of toeslag van UWV. Breng in dat geval ook UWV op de hoogte. En krijg je AOW? Meld je scheiding dan ook bij de Sociale Verzekeringsbank (SVB).

9. Belastingzaken

Een scheiding kan fiscale gevolgen hebben. Als jij en je partner fiscaal partners zijn, mogen jullie samen belastingaangifte doen. Dat geldt bijvoorbeeld als je getrouwd of geregistreerd partners bent. Maar een scheiding verandert dit.

Geen fiscaal partners meer

Wanneer een fiscaal partnerschap stopt? Als je een scheidingsverzoek of een verzoek om het geregistreerd partnerschap te ontbinden hebt ingediend bij de rechtbank. Én als jullie niet meer op hetzelfde adres staan ingeschreven. Datzelfde jaar mag je voor het laatst samen je belasting aangeven.

Zijn jullie fiscale partners? Maar niet gehuwd en geen geregistreerde partners? Dan stopt het fiscaal partnerschap als jullie niet meer op hetzelfde adres staan ingeschreven. Ook hierbij geldt dat je in datzelfde jaar voor het laatst samen aangifte mag doen.

En let op: Krijg je partneralimentatie? Dan ziet de Belastingdienst dit als inkomen. Over dat bedrag moet je dus inkomstenbelasting betalen.

10. Verzekeringen

Hadden jij en je partner samen verzekeringen? Zoals een inboedelverzekering, levensverzekering of uitvaartverzekering? Kijk dan of je deze verzekeringen moet aanpassen. Het kan ook zijn dat je een nieuwe verzekering moet afsluiten. Meer weten? Lees welke invloed scheiden heeft op je schadeverzekeringen.

11. Pensioen

Uit elkaar gaan heeft mogelijk gevolgen voor jullie pensioen. Het kan bijvoorbeeld zijn dat jullie recht hebben op de helft van elkaars pensioen. Het gaat dan om het pensioen dat jullie tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap hebben opgebouwd. Tenzij jullie iets anders hebben afgesproken.

Woonden jullie alleen samen? Dan hebben jullie allebei recht op het partnerpensioen dat de ander heeft opgebouwd. Vaak moet je daarvoor wel een notarieel samenlevingscontract hebben. De voorwaarden voor partnerpensioen staan in het pensioenreglement. Het ouderdomspensioen wordt tussen samenwoners niet verdeeld. Tenzij jullie hierover in een samenlevingscontract andere afspraken hebben gemaakt.

12. Testament

Misschien heb jij of je partner een testament opgesteld. Daarin staan bijvoorbeeld afspraken over de verdeling van je bezittingen voor het geval je overlijdt. Na een scheiding wil je misschien niet meer dat jouw bezittingen naar je aanstaande ex gaan. Vaak staan hierover al afspraken in het testament. Check dit dus goed. Wil je toch iets laten aanpassen? Neem dan contact op met een notaris.

Begin met een buffer opbouwen

Als je gaat scheiden, verandert je financiële situatie. Maak daarom een overzicht van je (verwachte) nieuwe inkomsten en uitgaven. En bouw weer een buffer op voor jezelf. Zo kun je straks in je eigen levensonderhoud voorzien en voorkom je financiële problemen in de toekomst.