Ziekteverzuim en preventie onder werkgevers en werknemers

Hoe denken werknemers en werkgevers over thema’s als ziekteverzuim en preventie? En maakt het hierbij verschil in welke levensfase een werknemer zit? We vroegen onderzoeksbureau Markteffect onderzoek te doen onder duizend werknemers en duizend werkgevers. Arjette Tetteroo, marketingexpert bij Nationale-Nederlanden, deelt de belangrijkste inzichten.

Al een aantal jaar laat Nationale-Nederlanden Inkomen Collectief onderzoek doen onder werkgevers en werknemers. Wat houdt hen bezig als het gaat om ziekteverzuim en preventie? “Zo kunnen we ze nog beter helpen om verzuim te verkorten en voorkomen”, vertelt marketingexpert Arjette Tetteroo.

Het is opvallend hoeveel werknemers doorwerken terwijl ze ziek zijn.

Beide kanten van het verhaal

Onderzoeksbureau Markteffect ondervroeg duizend werkgevers en duizend werknemers uit verschillende sectoren. “We kiezen er bewust voor werkgevers én werknemers vragen te stellen”, legt Arjette uit. “Want uit het onderzoek van vorig jaar over verzuimpreventie bleek duidelijk dat er verschil zit tussen wat werkgevers zeggen te doen, en wat werknemers ervaren. We horen dus graag het verhaal van beide kanten.”

Doorwerken terwijl je ziek bent

De opvallendste uitkomst van het onderzoek, volgens Arjette: meer dan de helft van de werknemers werkt door met griep. Onder thuiswerkers is dat zelfs twee op de drie. “Veel werkgevers lijken dit ook te weten. Bijna de helft geeft aan dat hun werknemers zich niet ziekmelden, ook al zijn ze dat wel.”

Daarnaast voelen drie op de tien werknemers druk om door te werken als ze ziek zijn. Of om weer te gaan werken, terwijl ze nog niet beter zijn. Waardoor dat vooral komt?

1. De drukte op het werk (38%)

Dat komt waarschijnlijk (ook) door de krappe arbeidsmarkt: met minder mensen moet er meer werk gedaan worden. Van de werkgevers noemt 31% drukte op het werk als belangrijkste reden waarom werknemers toch doorwerken bij ziekte.

2. Het gevoel dat de leidinggevende van je verwacht dat je doorwerkt (33%)

Is dat ook zo? Zo’n 22% van de werkgevers geeft aan inderdaad te verwachten dat werknemers doorwerken als ze nog niet helemaal beter zijn.

3. Het eigen verantwoordelijkheidsgevoel om toch door te werken (27%)

Bijvoorbeeld om collega’s te helpen of door werk dat al gepland stond. Van de werkgevers noemt 39% het verantwoordelijkheidsgevoel richting collega’s als belangrijkste reden waarom zieke werknemers doorwerken. En 43% van de werkgevers gelooft dat werknemers vooral doorwerken vanuit een verantwoordelijkheidsgevoel over geplande werkzaamheden.

Dit wisselt wel per levensfase. Vooral jongere werknemers voelen druk om door te werken terwijl ze ziek zijn. Of om alweer volledig aan de slag te gaan, ook als ze nog niet helemaal hersteld zijn. In het onderzoek noemen we deze jongere werknemers de ‘nieuwkomers’ en ‘multitaskers’:

• Nieuwkomers: werknemers van 35 jaar of jonger, die twee jaar of korter werkzaam zijn. En graag carrière willen maken.
• Multitaskers: werknemers van 25 tot 35 jaar, twee tot tien jaar aan het werk, samenwonend en vaak met jonge kinderen.

Arjette: “Als werkgever is het belangrijk om je er bewust van te zijn dat je werknemers misschien doorwerken terwijl ze ziek zijn. Want dat heeft een risico. Werknemers die niet fit zijn maar tóch doorwerken, hebben een grotere kans om uiteindelijk langere tijd ziek te zijn. Ze lopen op hun tenen. En als de emmer eenmaal vol is, is het risico groter op langdurige uitval.”

Beeld: Arjette Tetteroo

Ziekteverzuim onder jongere werknemers

“Nog even over die jongere werknemers”, vervolgt Arjette. “Zij voelen dus meer druk om door te werken terwijl ze ziek zijn. Maar er is nog een reden om extra aandacht aan hen te besteden. Zij zijn namelijk vaker ziek vanwege psychische klachten.”

Van de jonge werknemers die zich het afgelopen jaar ziek hadden gemeld, gaf 11% van de nieuwkomers en 8% van de multitaskers aan dat dit was vanwege privégerelateerde psychische klachten. Bij de groep ‘stabiele krachten’ (werknemers van 45 tot 55 jaar) is dat 3%. En bij de groep ‘senioren’ (werknemers van 55 jaar of ouder) 1%.

Voor zowel nieuwkomers als multitaskers is de belangrijkste verzuimoorzaak dat ze voor hun gevoel te veel ballen in de lucht moeten houden. Daarnaast noemen de nieuwkomers financiële problemen als tweede belangrijke reden. Arjette: “Deze groep is nog niet zo lang aan het werk. En 51% heeft geen vast contract. Ook ervaren zij dat de woningmarkt onder druk staat. Een huis kopen? Dat zit er voor hen niet zomaar in, denken ze misschien.”

Voor de multitaskers is een andere belangrijke verzuimoorzaak dat ze zorgen hebben om iemand die ze goed kennen. Zoals een ziek familielid waarvoor ze mantelzorgtaken hebben.

Arjette herkent deze cijfers: “We zien in de cijfers van UWV dat meer jongere werknemers (tot 35 jaar) langer ziek zijn. Dat is zorgwekkend. We hebben deze generatie hard nodig op de arbeidsmarkt. Nu én in de toekomst.”

Goed nieuws: werkgevers gaan eerder het gesprek aan.

Wil je hier als werkgever mee aan de slag? Met deze 5 tips ondersteun je werknemers met mantelzorgtaken.

Preventie: erover praten helpt écht

Werkgevers vinden het spannend om met werknemers het gesprek aan te gaan over (mentale) gezondheid. Dat bleek ook al uit het onderzoek in 2023 over verzuimpreventie.

Maar er komt ook goed nieuws uit dit nieuwe onderzoek. Want werkgevers die verwachten dat praten met werknemers helpt om verzuim te voorkomen, gaan ook daadwerkelijk eerder het gesprek aan. En hebben werkgevers al eens te maken gehad met langdurig verzuim? Dan nemen ze makkelijker het initiatief om te praten over lichamelijke en mentale gezondheid, en de werk-privébalans.

Arjette licht toe: “Uit het onderzoek blijkt dat veel werknemers het fijn vinden als de werkgever gezondheid en de privésituatieactief bespreekbaar maakt. Onze oproep aan werkgevers blijft dan ook: ga samen om de tafel zitten. Dat waarderen werknemers echt.”

De invloed van werkgeluk op ziekteverzuim

In het onderzoek is ook gekeken naar werkgeluk. En wat bleek? Werknemers die langdurig ziek waren, ervaarden het laatste jaar minder voldoening, competentie, autonomie en zingeving in hun werk.

Arjette: “Als ik één tip mag geven aan werkgevers: onderschat de invloed van werkgeluk niet. Werknemers die gelukkig zijn in wat ze doen, zijn productiever en verzuimen minder. Dus maak hier tijd en ruimte voor. Ook bij drukte en met tekort aan personeel. Voor sommigen klinkt werkgeluk misschien nog wat zweverig. Maar bekijk het in dat geval eens vanuit een economisch perspectief: uitval van werknemers kost je uiteindelijk meer tijd én geld.” Hier lees je hoe je als werkgever zorgt voor meer werkgeluk in de organisatie.

Bekijk het hele trendrapport