Neurodiversiteit op de werkvloer? Dat zit zo

Heb jij neurodivergente werknemers? Die kans is best groot, want zo’n 15 tot 20% van de beroepsbevolking is neurodivergent. Dan hebben we het bijvoorbeeld over medewerkers met ADHD, autisme of hoogbegaafdheid. In dit artikel vertellen we hoe je als werkgever aandacht besteedt aan neurodiversiteit. Zodat je de talenten van neurodivergente werknemers het best benut. Want dat kan je veel opleveren.

Wat houdt neurodiversiteit in?

Neurodiversiteit betekent simpel gezegd dat er verschillen zijn tussen de breinen van mensen. Je werknemers denken, leren, voelen en werken allemaal op een andere manier. De een denkt bijvoorbeeld heel snel, de ander heeft langer de tijd nodig. De een wil graag duidelijke kaders, de ander gaat juist goed op weinig structuur.

Neurodiversiteit omvat al deze werkwijzen van het menselijk brein. Het is dus een vorm van menselijke diversiteit. De Australische socioloog Judy Singer kwam eind jaren negentig met de term ‘neurodiversiteit’. Ze heeft zelf autisme, net als haar moeder en dochter. Judy Singer deed verdiepende studies naar het brein. En zocht daarbij naar een manier om de ervaringen van neurodiverse mensen op een positievere manier te beschrijven. Vandaag de dag volgen veel wetenschappers haar benadering nog steeds.

Wat is het verschil tussen neurodiversiteit en neurodivergent?

Neurodiversiteit is het overkoepelende idee dat alle hersenen anders werken. Terwijl neurodivergentie gaat om mensen van wie hun brein ‘anders’ is dan het gemiddelde. Hiermee bedoelen we mensen met bijvoorbeeld autisme, ADHD en dyslexie. Zij hebben een neurodivergent brein. Het verschil is dus: neurodiversiteit gaat om álle mensen, neurodivergentie om een specifieke groep.

Neurotypisch vs. neurodivergent

Bij neurotypische mensen ontwikkelen de hersenen zich op een ‘gemiddelde’ of ‘standaard’ manier. Ze hebben het meest voorkomende neurotype. En verwerken emoties, taal en sociale situaties dus op ongeveer dezelfde manier als de meeste mensen. Hiermee vallen zij meer binnen de sociale norm. Bij neurodivergente mensen werken de hersenen nét even anders. En daarmee wijken ze af van de norm of het gemiddelde.

Wat valt er onder neurodivergentie?

Hieronder benoemen we een aantal bekende voorbeelden van neurodivergentie, met veelvoorkomende kenmerken:

• ADHD: de hersenen werken snel, iemand is energiek en creatief, maar focussen is soms lastig.
• Autisme: iemand denkt vaak logisch en gestructureerd. Maar sociale interactie kan een uitdaging zijn.
• Dyscalculie: rekenen en cijfers zijn lastig, maar vaak sterk in visueel denken.
• Dyslexie: moeite met lezen en schrijven, maar meestal goed in details en overzicht bewaren.
• Hoogbegaafdheid: iemand leert snel, maar heeft soms meer uitdaging nodig.
• Hoogsensitiviteit: gevoeliger voor prikkels en emoties, maar ook een groot inlevingsvermogen.
• Tics: werknemers met een tic maken ongecontroleerde bewegingen en geluiden.

Waarom neurodiversiteit op de werkvloer belangrijk is

Als leidinggevende is het belangrijk om aandacht te besteden aan neurodiversiteit. Vaak kunnen neurodivergente mensen namelijk niet helemaal zichzelf zijn op het werk. Ze voelen zich bijvoorbeeld niet begrepen. Of ze pakken taken op die niet bij ze passen.

Diversiteit en inclusie

Ook de omgeving kan een uitdaging zijn. Zo is een drukke kantoortuin vaak lastig voor hoogsensitieve medewerkers. Terwijl mensen met ADHD daar misschien juist op ideeën komen. Als manager kun je daar rekening mee houden. Bij de politie Noord-Nederland hebben ze bijvoorbeeld een ‘prikkelvrije ruimte’ voor agenten met ADHD, en autisme. Daar mag je pas naar binnen als je eerst op de deur hebt geklopt. Zo kunnen de agenten zich beter concentreren op hun werk: videobeelden analyseren en verhoren uitwerken.

Met zulk maatwerk zorg je voor een inclusieve werkomgeving, waarin je niemand buitensluit. In een inclusieve organisatie wordt diversiteit juist gewaardeerd. Het gevolg daarvan? Mensen voelen zich veiliger, gelukkiger en zitten beter in hun vel. Met deze zes tips zorg je voor meer inclusie op de werkvloer

Voordelen van neurodiversiteit op de werkvloer

Neurodiversiteit hoeft je als werkgever niet in de weg te staan. Integendeel, het kan je juist veel brengen. Dit zijn enkele voordelen van neurodiversiteit:

• Gelijke kansen

  Allereerst is aandacht besteden aan neurodiverse mensen sociaal verantwoord. Je zorgt voor gelijke kansen en discrimineert niet.

• Talenten goed inzetten

  Doen je werknemers de juiste dingen en zitten ze op de juiste plek? Dan is de kans groot dat ze beter presteren. En meer werk verrichten, met minder inspanning. Daardoor presteert het hele bedrijf beter.

• Loyale werknemers

  Tevreden werknemers zullen langer voor je werken. Ze zijn gemotiveerd en betrokken. Dat straalt ook af op nieuw talent. In deze krappe arbeidsmarkt met de vele personeelstekorten is het belangrijk om goede mensen te behouden en aan te trekken.

  Een tip: ook in de zoektocht naar nieuw personeel kun je al rekening houden met neurodivergente mensen. Bijvoorbeeld door begeleiding aan te bieden of meer tijd in te plannen voor de sollicitatie. Maatwerk is hierin vooral belangrijk. Iemand met autisme kan zichzelf bijvoorbeeld beter laten zien tijdens een gerichte taak dan tijdens een gesprek met drie managers. En een sollicitant met dyslexie heeft juist meer baat bij een gesprek dan bij een motivatiebrief.

• Betere samenwerking

  Teams met neurodivergente medewerkers zijn tot 30% productiever dan teams met alleen maar neurotypische medewerkers . Dat blijkt uit onderzoek van Harvard University. Best logisch eigenlijk: mensen die verschillend denken, kunnen elkaar aanvullen en versterken. Ze komen met verschillende invalshoeken. Waar de een bijvoorbeeld creatieve ideeën heeft, maakt de ander een plan concreet. Bovendien maakt neurodiversiteit de werkvloer een stuk kleurrijker.

• Meer innovatie

  Neurodivergente medewerkers denken soms wat meer out-of-the-box. Ze brengen unieke perspectieven mee. Daardoor ontstaan vernieuwende ideeën, meer creativiteit en innovatie. En dat kan weer zorgen voor tevreden klanten en groei van je bedrijf.

• Minder ziekteverzuim

  Zitten je werknemers goed op hun plek? Dan ervaren ze waarschijnlijk minder stress. En vallen ze minder snel uit met een burn-out. Of met een bore-out. Dat betekent dat mensen zich extreem vervelen op het werk en meer uitdaging nodig hebben. Hoogbegaafden hebben daar over het algemeen meer behoefte aan.

  Het is dus ook goed voor de mentale gezondheid van werknemers om aandacht te besteden aan neurodiversiteit. Met duurzaam inzetbare medewerkers voorkom je op de lange termijn ziekteverzuim. Dat is niet alleen prettig voor je personeel, maar ook voor jou. Bekijk ook onze verzuimverzekeringen.

Veelvoorkomende talenten van neurodivergente mensen

Neurodivergente mensen gebruiken vooral hun rechterhersenhelft. Die helft speelt een grote rol bij emoties, creativiteit en fantasie. Een kwaliteit die je dan ook vaak ziet bij medewerkers met ADHD, is associatief denken. Dat talent komt goed uit tijdens brainstormsessies. Ook kunnen mensen met ADHD snel schakelen. En zijn ze sterk in beeld- en conceptueel denken. Een creatieve functie met veel afwisseling en interactie past dus goed bij ze. Bijvoorbeeld in de sales, marketing of reclame.

Mensen met autisme verwerken informatie snel. Andere talenten: ze denken logisch en analytisch na, zijn nauwkeurig en kunnen zich lang concentreren. Een baan waar je precies voor moet zijn, past dus goed bij ze. Denk aan design, data-analyse of IT.

Bij ASML werken dan ook veel neurodivergente medewerkers. Om hen zo goed mogelijk te begeleiden, heeft het hightechbedrijf het netwerk Atypical opgezet. Hiermee organiseren ze activiteiten om het begrip en de acceptatie van neurologische verschillen binnen het bedrijf te vergroten. Daarnaast hebben ze ‘recharge rooms’. Dit zijn speciale ruimtes waar mensen kunnen ontspannen bij drukte op de werkvloer.

Dit zijn een paar voorbeelden. Neurodiversiteit is natuurlijk veel breder dan bovenstaande talenten. Het gaat erom dat je de kwaliteiten van neurodivergente medewerkers herkent. En die zo goed mogelijk inzet. Dit heet talentmanagement.

Tips voor een neurodiverse organisatie

Ondersteuning en begeleiding van neurodivergente medewerkers kun je op verschillende manieren invullen. Het begint bij kennis over neurodiversiteit. Een tip: het boek ‘Als alle breinen werken’ van Saskia Schepers. Dat gaat over het omgaan met neurodiversiteit op de werkvloer. Dit kun je nog meer doen:

• Maak neurodiversiteit bespreekbaar
Werknemers durven misschien niet zelf over hun autisme, dyslexie of hoogbegaafdheid te beginnen. Als leidinggevende kun je helpen door het thema bespreekbaar te maken. Daardoor voelen mensen zich begrepen.

Wat dacht je van een training over neurodivergentie? Nodig eens een expert uit voor deskundig advies. Die begeleiding is niet alleen handig voor neurodivergente medewerkers, maar ook voor neurotypische mensen. Zo leren collega's elkaar beter begrijpen.

• Ga in gesprek met neurodivergente medewerkers
Vraag ook in een persoonlijk gesprek naar iemands behoeften. ‘Wat heb je nodig om je werk goed te doen?’ Daarop kun je communicatie en beleid afstemmen. Zorg daarbij voor maatwerk.

Geef hoogbegaafde werknemers bijvoorbeeld een afwisselend en uitdagend takenpakket met veel vrijheid. Een werknemer met ADHD heeft misschien meer behoefte aan ondersteuning bij het plannen. En is je hoogsensitieve werknemer gevoelig voor geluid of licht? Zorg dan voor een stilteruimte of noise-cancelling koptelefoon.

• Doe inspiratie op
Een mooi voorbeeld van een bedrijf dat neurodiversiteit omarmt, is IT-bedrijf Specialisterren. Eigenaar Sjoerd van der Maaden benut de unieke kwaliteiten van mensen met autisme. In zijn kantoor is veel ruimte voor focus en weinig afleiding. Daarnaast werkt hij alleen met vaste contracten. Dat geeft zijn werknemers zekerheid en vertrouwen. Meer weten? Sjoerd was te gast in onze podcast ‘Ondernemerslust’.