De WIA-beoordeling wordt eenvoudiger – en dat is niet per se positief

De wachtrijen voor een WIA-keuring bij UWV zijn lang. Daarom heeft de overheid vanaf 1 oktober 2022 een nieuwe maatregel ingevoerd: 60-plussers krijgen een vereenvoudigde WIA-beoordeling. Dat klinkt in eerste instantie positief. Toch heeft deze verandering ook negatieve gevolgen. Anna-Marie Beerda, beleidsadviseur sociale zekerheid bij Nationale-Nederlanden, legt uit hoe dit zit. “Dit is geen structurele oplossing voor het probleem.”

Waarom moet deze verandering er komen?

“De maatregel is bedoeld om de achterstanden bij UWV terug te dringen. Op dit moment duurt het meer dan vier maanden voordat langdurig zieke werknemers een WIA-keuring krijgen. Een verzekeringsarts en een arbeidsdeskundige van UWV voeren zo’n WIA-keuring uit. Zij bepalen de mate van arbeidsongeschiktheid.

Maar de wachtrijen bij de verzekeringsartsen lopen steeds verder op. Om werknemers en werkgevers daar niet de dupe van te laten worden, heeft UWV besloten dat verzekeringsartsen de 60-plussers tot eind december 2023 niet keuren.”

Wat verandert er precies? Wat maakt deze beoordeling ‘eenvoudiger’?

“Vroeger werd de werknemer gekeurd door een verzekeringsarts en een arbeidsdeskundige, en dan kwam daar een arbeidsongeschiktheidslabel uit. Nu wordt gezegd: alle 60-plussers krijgen een vereenvoudigde WIA-beoordeling, zonder tussenkomst van de verzekeringsarts. De werknemer krijgt de bevestiging van UWV dat de WIA-uitkering gebaseerd is op een arbeidsongeschiktheid van 80-100%. Dat betekent niet dat de werknemer ook 80-100% arbeidsongeschikt is. Een werknemer krijgt wel recht op 70% van zijn oude inkomen dat wordt afgetopt op maximum dagloon.

Betere re-integratieresultaten voor eigenrisicodragers

Net als voorgaande jaren is de kans op uitstroom uit de Wet Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA) een stuk hoger bij eigenrisicodragers dan bij werkgevers die via UWV verzekerd zijn. Eigenrisicodragers zijn beter in staat werknemers te begeleiden naar herstel, de juiste re-integratie instrumenten in te zetten én werk te maken van het eigen inkomensbehoud van werknemers. Ben je benieuwd of eigenrisicodrager worden iets voor jou is? Bekijk onze oplossingen hier.

Wat is de oorzaak van de lange wachtrijen?

“Die hebben meerdere oorzaken. Het aantal WIA-aanvragen is de afgelopen jaren flink gestegen. Dat komt doordat de beroepsbevolking stijgt, maar ook omdat ouderen langer doorwerken. En zij hebben meer kans op langdurig verzuim.

Met deze maatregel schrijf je gewoon een groep potentiële werknemers af.

Daarbij komt dat het UWV niet is gelukt om de capaciteit van de verzekeringsartsen mee te laten stijgen. Ook in die beroepsgroep is sprake van vergrijzing. Er gaan meer verzekeringsartsen met pensioen dan dat er bijkomen. Tot slot heeft corona een rol gespeeld. Met name de re-integratie voor werknemers zonder werkgever heeft vertraging opgelopen met als gevolg een hogere WIA-instroom. Ook heeft UWV al die tijd vastgehouden aan fysieke afspraken, waardoor veel WIA-keuringen zijn uitgesteld en de wachtlijsten nog verder opliepen.”

De verzekeringsarts van UWV doet dus geen WIA-keuringen meer. Geldt dat voor alle 60-plussers?

“Nee, er zijn twee uitzonderingen. Als de bedrijfsarts heeft vastgesteld dat je werknemer geen mogelijkheden meer heeft om te werken, volgt wel een sociaal-medische beoordeling door de verzekeringsarts. Die bepaalt of iemand volledig én duurzaam arbeidsongeschikt is. Zo ja, dan krijgt je werknemer een hogere IVA-uitkering. Die is 75% van het oude inkomen in plaats van 70%.

De tweede uitzondering geldt voor werknemers die nog werken en daardoor minder dan 35% inkomensverlies hebben. Dat is de grens om in aanmerking te komen voor een WIA-uitkering. Deze mensen krijgen geen uitkering.”

En wat als een werknemer wél beoordeeld wil worden?

“Dat kan gewoon. Maar dat komt niet vaak voor, denk ik. Misschien als iemand denkt dat hij, ondanks het oordeel van de bedrijfsarts, toch recht heeft op de hogere IVA-uitkering.

Wat zijn de gevolgen van deze vereenvoudigde WIA-beoordeling?

“Allereerst verwacht ik dat de wachtrijen inderdaad minder lang zullen worden. Daarnaast is de maatregel voor de 60-plussers in kwestie voordelig. Ze krijgen dezelfde uitkering als voorheen, of hoger, maar niet lager.

Voor werkgevers is de maatregel ook gunstig. Normaal gesproken worden de uitkeringslasten voor een werknemer die instroomt in de WGA toegerekend aan de werkgever. Als je veel werknemers hebt in de WGA, is je premie hoger. Omdat de hoogte van de uitkering aan de 60-plus werknemer dus regelmatig hoger uitvalt is besloten de uitkeringen niet aan de werkgever toe te rekenen. Deze uitkeringen worden betaald uit het Arbeidsongeschiktheidsfonds (Aof) waarvoor werkgevers ook premies inleggen. Mogelijk wordt dit fonds hiervoor tijdelijk aangevuld met een rijksbijdrage om te voorkomen dat werkgevers alsnog de rekening betalen.

Dit betekent dat ook verzekeraars voor deze groep werknemers niet uit hoeven te keren op de WGA Eigenrisicodragen verzekering. Daar staat tegenover dat de uitkeringen op de WIA Excedent verzekering juist hoger worden, omdat deze werknemers allemaal een WIA-uitkering krijgen die hoort bij een arbeidsongeschiktheid van 80-100%.

Dat klinkt allemaal positief. Wat is precies het probleem dan?

“Meer mensen krijgen een uitkering van UWV die gebaseerd is op 80-100% arbeidsongeschiktheid door deze maatregel. De instroom in de WIA neemt toe. Daardoor zijn minder mensen inzetbaar. Ook mensen die nog wél capaciteit hebben om te werken. Je schrijft gewoon een groep potentiële werknemers af. Dat is jammer. Want we hebben alle beschikbare capaciteit op de arbeidsmarkt juist zo hard nodig. Bovendien is het ook voor iemands mentale gezondheid goed om een prikkel te hebben om te re-integreren, lijkt me.

Vanuit Nationale-Nederlanden denken we niet dat dit een structurele oplossing is voor het probleem. De maatregel loopt tot eind december 2023. Dan zijn er echt niet ineens veel meer verzekeringsartsen bij UWV. De kans is dus groot dat ze de maatregel langer doortrekken. Terwijl er ook aandacht moet zijn voor een structurele oplossing. UWV kampt al jaren met te hoge werkvoorraden.”

Zijn er verder nadelige gevolgen van deze maatregel?

“We weten niet zeker of de maatregel eind december 2023 echt stopt. Moeten we nu voor deze groep werknemers daarom wel of geen premies rekenen? Wie zijn we eigenlijk aan het verzekeren, en op welk moment? Dat is lastig vast te stellen.

Daarnaast hebben pensioenfondsen nadeel van deze regeling. Hoe dat zit? Als een werknemer arbeidsongeschikt wordt, heeft-ie soms vanuit de pensioenregeling recht op voortzetting van de pensioenopbouw. Zonder dat premie hoeft worden ingelegd. De opbouw vindt dus wel plaats, maar er komt geen premie binnen. Dat effect wordt door de maatregel versterkt. Pensioenfondsen en -verzekeraars worden ook niet gecompenseerd, zoals werkgevers en inkomensverzekeraars.”

De maatregel geldt voor 60-plussers. En 59-jarigen dan?

“De maatregel geldt voor mensen die tussen 1 oktober 2022 en 31 december2023 60 jaar of ouder zijn én in die periode al twee jaar ziek zijn. Als je in deze periode bijvoorbeeld 59 jaar en 9 maanden bent en twee jaar ziek, kom je niet in aanmerking voor de maatregel. Ook niet als je korter dan twee jaar ziek bent.”

Jullie zijn niet per se blij met de vereenvoudigde WIA-regeling. Zien jullie andere oplossingen voor het probleem?

“Wat ons betreft kun je beter het systeem van keuringen aanpassen. Nu komt iemand na twee jaar bij een verzekeringsarts, en die weet soms nog weinig over de situatie van de werknemer. Terwijl een bedrijfsarts in die twee jaar echt al wel een goed dossier heeft opgebouwd.

Die overgang zou soepeler kunnen. Als de verzekeringsarts van UWV en de bedrijfsarts in de eerste twee jaar beter samenwerken hoeft er ook niet altijd een sociaal-medische beoordeling plaats te vinden. UWV kan verder met het medisch dossier dat er al ligt en het oordeel van de bedrijfsarts. Heeft de werknemer of werkgever daar bezwaar tegen? Dan volgt alsnog een uitgebreide keuring.”

Wil je meer weten over de vereenvoudiging van de behandeling van de WIA-aanvraag voor 60-plussers? Je leest hier meer over op de website van UWV.