Eén overleden ouder
Waren je ouders nog bij elkaar en is een van je ouders overleden? Volgens het erfrecht geldt dan de wettelijke verdeling. De wettelijke verdeling houdt in dat de ouder die nog leeft alle bezittingen en schulden krijgt van je overleden ouder. Dit staat ook vaak in een testament als ouderlijke boedelverdeling. De kinderen hebben wel recht op een deel van de erfenis, maar krijgen dat nog niet. De wettelijke verdeling zorgt ervoor dat de langstlevende ouder verzorgd achterblijft.
Als kind krijg je dan als het ware een 'tegoedbon' voor jouw deel van de erfenis. Dit wordt een niet opeisbare vordering genoemd. Die komt pas vrij als je andere ouder ook is overleden.
Aangifte erfbelasting bij wettelijke verdeling
Bij het overlijden van een van je ouders krijg je dus nog niets. Maar voor de wet heb je toch al geërfd. Is je kindsdeel hoger dan de vrijstelling voor erfbelasting? Dan is er erfbelasting verschuldigd over het kindsdeel. Doe aangifte erfbelasting.
Is je erfdeel kleiner dan de vrijstelling, dan hoef je over het algemeen geen aangifte van erfbelasting te doen. Krijg je een brief van de Belastingdienst met het verzoek om aangifte erfbelasting te doen? Dan moet het toch. Ook als je onder de vrijstelling blijft.
Wie is de erfbelasting verschuldigd over een kindsdeel?
De langstlevende ouder betaalt de erfbelasting over de kindsdelen. Hij of zij doet hierover aangifte erfbelasting. Kan hij of zij de erfbelasting voor zichzelf of voor de kinderen niet betalen? Bijvoorbeeld omdat de woning een groot deel van de erfenis vormt? Dan kan de ouder na ontvangst van de aanslag erfbelasting uitstel van betaling aanvragen.
Langstlevende ouder overlijdt
Overlijdt je laatste ouder? Dan komt het kindsdeel uit de erfenis van de eerste ouder vrij. Je hebt dan recht op jouw kindsdeel uit de nalatenschap van de tweede ouder. De erfbelasting over het kindsdeel van je eerste overleden ouder is al betaald. Dat hoef je niet nog een keer te betalen. Wel betaal je erfbelasting over het kindsdeel van de erfenis van de tweede ouder als die hoger is dan de wettelijke vrijstelling. Doe dan (opnieuw) aangifte erfbelasting. Je betaalt de erfbelasting in dat geval zelf.
Ouder hertrouwd?
Was je laatst overleden ouder hertrouwd of had hij of zij een geregistreerd partnerschap? En leeft de partner nog? Dan krijgt je 'stiefouder' volgens de wettelijke verdeling alle bezittingen en schulden inclusief de kindsdelen. De kinderen krijgen ook dan een niet-opeisbare vordering op de langstlevende echtgenoot of partner. Die komt pas vrij als de nieuwe partner ook is overleden. De stiefouder is wel verantwoordelijk voor de afdracht van erfbelasting over het kindsdeel.
Waarde kindsdeel berekenen
Om de hoogte van het kindsdeel te berekenen, is het belangrijk om de nalatenschap van de overleden ouder in kaart te brengen. Wat zijn de bezittingen (denk aan spaargeld, beleggingen, huis, levensverzekeringen, bedrijf) en de schulden (zoals een hypotheek of leningen)?
Waren je ouders in gemeenschap van goederen getrouwd? Dan geldt over het algemeen dat de helft van alle bezittingen en schulden van de overgebleven ouder zijn. De andere helft wordt verdeeld over de ouder en de kinderen. Zijn er bijvoorbeeld 3 kinderen? Dan wordt de andere helft van de nalatenschap verdeeld over de 3 kinderen en de ouder. De kinderen krijgen dan ieder een vierde van de helft. Dat is een achtste deel. Zijn er huwelijkse voorwaarden of is er een testament? Dan kan de verdeling anders zijn.
Moet de overblijvende ouder of stiefouder erfbelasting betalen over het kindsdeel? Dan houdt de Belastingdienst rekening met twee factoren bij de waardebepaling:
1. de leeftijd van de langstlevende (stief)ouder;
Hoe jonger de overgebleven ouder is bij het overlijden van de eerste ouder, hoe minder het erfdeel van de kinderen voor de Belastingdienst waard is.
2. de verschuldigdheid van rente over de niet-opeisbare vordering;
Doordat de langstlevende ouder de kindsdelen krijgt, heeft hij of zij eigenlijk een soort schuld bij de kinderen. Soms is hier in het testament een rente over afgesproken. De schuld van je overgebleven ouder aan de kinderen groeit dan. Dit kan gunstig zijn, omdat er dan na overlijden van de laatste ouder minder erfbelasting verschuldigd is.
Is hier niets over vastgelegd? Dan zegt de wet dat de vordering van de kinderen jaarlijks wordt verhoogd met de wettelijke rente voor het deel dat hoger is dan 6%. In 2024 is de wettelijke rente 7%. Dat betekent dat de vordering groeit met 7-6=1%.
Vrijstelling erfbelasting
Je hoeft alleen erfbelasting over een kindsdeel te betalen als de waarde hoger is dan de vrijstelling erfbelasting. De vrijstelling voor kinderen, stiefkinderen en pleegkinderen ligt in 2024 op € 25.187. Voor stiefkinderen of pleegkinderen geldt dat zij niet automatisch erven van hun pleegouder of stiefouder. Dit kunnen pleeg- of stiefouders wel vastleggen in hun testament.
Hoe hoog is de erfbelasting op een kindsdeel?
De hoogte van de erfbelasting over een kindsdeel is afhankelijk van de waarde van het kindsdeel. Om het belastingpercentage te bepalen trek je de hoogte van de vrijstelling erfbelasting af van de waarde van het kindsdeel.
Erfbelasting voor kinderen in 2024
| Waarde erfenis min vrijstelling | Erfbelasting voor (stief- of pleeg-) kinderen |
|---|---|
| € 0 - € 152.368 | 10% |
| € 152.368 en meer | 20% |
Opeisen kindsdeel vóór overlijden tweede ouder
Je kindsdeel kun je vaak pas opeisen als beide ouders zijn overleden. Toch is het soms mogelijk om al eerder je deel van de erfenis op te eisen. Bijvoorbeeld als:
- De langstlevende ouder of stiefouder in de schuldsanering terecht komt
- De langstlevende ouder of stiefouder failliet raakt.
Soms is er in het testament van de overledene iets opgenomen over het opeisen van een kindsdeel. Het testament kan bijvoorbeeld voorschrijven dat het kindsdeel kan worden opgeëist als:
- de langstlevende (stief)ouder in een zorginstelling wordt opgenomen. Dit om te voorkomen dat de kindsdelen worden gebruikt om de zorginstelling te betalen.
- de langstlevende ouder of stiefouder een bepaalde leeftijd bereikt;
- de langstlevende hertrouwt;
- er een bepaalde termijn verstreken, waarna het kindsdeel mag worden opgeëist, bijvoorbeeld vijf jaar na overlijden.
Schenken aan kinderen
Het is ook mogelijk dat de overgebleven ouder alvast de kindsdelen uitbetaalt. De Belastingdienst zou dit wel kunnen zien als een schenking. Lees hier meer over slim schenken.
Heb je vragen over dit onderwerp? Neem dan contact op met je belastingadviseur of notaris.
