Hebben samenwonenden recht op elkaars pensioen?

Wat gebeurt er als de partner met wie je samenwoont overlijdt? Je denkt er liever niet aan, maar soms is het verstandiger dat wél te doen. Want of je recht hebt op het pensioen van je partner, hangt van meerdere zaken af. Vooraf duidelijke afspraken maken over je pensioen voorkomt achteraf een hoop ellende.

Samenwonenden denken vaak automatisch recht te hebben op het pensioen van hun partner. Ze hebben zich immers als partner bij het pensioenfonds of de pensioenverzekeraar aangemeld. Dit gaat echter niet altijd op. Er kunnen voor jou en je partner aanvullende voorwaarden gelden. In dit artikel leggen we uit hoe het zit.

Ouderdomspensioen en partnerpensioen

Pensioen via je werkgever omvat vaak meer dan het ouderdomspensioen: de uitkering die je ontvangt als je stopt met werken. Vaak zijn er nog extra voorzieningen verzekerd. Bijvoorbeeld als je overlijdt of arbeidsongeschikt wordt. De uitkering die je partner krijgt als jij overlijdt, heet partnerpensioen. Maar wanneer kom je als partner eigenlijk in aanmerking voor deze uitkering

Trouwen, geregistreerd partnerschap of ‘gewoon’ samenwonen

Als je trouwt of een geregistreerd partnerschap aangaat, word je automatisch elkaars partner in de pensioenregeling. Dan maakt je partner als jij overlijdt dus aanspraak op jouw pensioen. Daarvoor moet je wel wettelijk getrouwd of geregistreerde partners zijn. Voor mensen die samenwonen – zonder wettelijk document – gelden vaak aanvullende eisen. Vaak moet je als samenwonenden een notarieel samenlevingscontract hebben om recht te hebben op partnerpensioen.

Duik in de voorwaarden en/of vraag advies

In je pensioenreglement vind je onder welke voorwaarden je als samenwonende partner recht hebt op partnerpensioen. Twijfel je over jouw situatie? Dan is het verstandig om contact op te nemen met je pensioenfonds of pensioenverzekeraar. Zij kunnen je precies vertellen wat je moet doen om alles goed te regelen.

Een ‘pensioen-proof’ samenlevingscontract

Ga je binnenkort samenwonen? Overweeg dan om bij de notaris langs te gaan voor een officieel samenlevingscontract. Zeker als je samen een huis wil kopen, bijvoorbeeld. Zo’n contract is ook een voorwaarde om recht te hebben op partnerpensioen. Ook kun je in een samenlevingscontract afspraken vastleggen over recht op ouderdomspensioen als je relatie stopt.

Traditionele rolverdeling

Als er kinderen komen, willen ouders de rollen nog weleens wat duidelijker verdelen. Ooit gingen vrouwen automatisch minder werken of stopten er zelfs helemaal mee als er kinderen kwamen. Dat gebeurt vandaag de dag veel minder, maar er zijn nog altijd situaties waarin het opgebouwde pensioen vooral van één iemand afkomstig is.

Als je getrouwd bent, heb je na een scheiding wettelijk recht op de helft van elkaars ouderdomspensioen en de spaarpot die tijdens het huwelijk opgebouwd is. Als je ‘alleen’ maar samenwoont, heb je dit recht niet, ook niet als je wel een samenlevingscontract hebt. Hier zou je in je contract wel afspraken over kunnen maken, maar dat gebeurt in de praktijk zelden.

Uit elkaar gaan en het ouderdomspensioen

Als samenwonenden uit elkaar gaan, wordt het opgebouwde ouderdomspensioen niet standaard verdeeld. Beide ex-partners houden dus hun eigen ouderdomspensioen. Dit heeft vooral gevolgen voor huishoudens met één inkomen. Hier kan een pensioentekort ontstaan voor de persoon die tijdens de relatie geen pensioen opbouwde, bijvoorbeeld omdat hij of zij thuisbleef om voor de kinderen te zorgen.

Voor getrouwde stellen of geregistreerde partners gelden andere regels als ze uit elkaar gaan. Bij scheiding hebben zij standaard recht op de helft van het ouderdomspensioen dat tijdens het huwelijk is opgebouwd. Dit heet pensioenverevening. Het verevend ouderdomspensioen gaat voor beide ex-partners in op de pensioendatum van de persoon die het pensioen opbouwde.

Uit elkaar gaan en het partnerpensioen

Het partnerpensioen dat tot het einde van de relatie is opgebouwd, gaat naar de ex-partner. Dit heet het bijzonder partnerpensioen. Het bijzonder partnerpensioen wordt uitgekeerd als de pensioenopbouwer komt te overlijden. Het recht op bijzonder partnerpensioen geldt ook voor samenwoners die volgens het pensioenreglement elkaars partner zijn. Dit alles is vastgelegd in de Pensioenwet.

Let op: in veel moderne pensioenregelingen is het partnerpensioen op risicobasis verzekerd. Bij deze manier van verzekeren is er geen werkelijke opbouw van het partnerpensioen (een spaarpot met geld). Het risico wordt afgedekt met een verzekering. Als de relatie eindigt, stopt de verzekering van partnerpensioen op risicobasis vaak. Dan kan de ex-partner recht hebben op een bijzonder partnerpensioen. Dit gaat in als degene die het pensioen opbouwt of opbouwde, overlijdt.

Afwijkende afspraken

Hoewel bovenstaande bepalingen zijn vastgelegd in de Pensioenwet, kun je er ook van afwijken. Het is verstandig om afwijkende afspraken duidelijk vast te leggen in je samenlevingscontract. Wil je weten of je wensen uitgevoerd kunnen worden? Neem dan contact op met je pensioenuitvoerder of je financieel adviseur.

Kortom: vooraf duidelijke afspraken maken over het pensioen, voorkomt achteraf een hoop ellende. Uiteraard hoef je het wiel niet opnieuw uit te vinden. Leg je vragen en wensen voor aan je pensioenuitvoerder of financieel adviseur.