We moeten voorkomen dat we een verloren generatie krijgen

Heleen Vaandrager houdt zich vanaf de jaren '90 bezig met pensioen en benefits. Sinds kort voor advieskantoor Montae & Partners. Ook Willem Wesselink zit al 30 jaar in het vak en is verantwoordelijk voor de marketing binnen het pensioenbedrijf van Nationale-Nederlanden. Beiden zijn zeer gepassioneerd over pensioen en worden gedreven door een maatschappelijke verantwoordelijkheid. We spraken met Heleen en Willem over de overgang naar een nieuw pensioenstelsel, het met elkaar goed doen en het belang van persoonlijke keuzebegeleiding.

Heleen valt met de deur in huis en waarschuwt dat we met de Wet toekomst pensioenen aan de vooravond staan van de grootste verandering ooit in het pensioenlandschap. Pensioenfondsen, verzekeraars, adviseurs of deelnemers, de hele pensioenwereld staat voor een enorm belangrijke overgang. Heleen: “Het begrip en de inhoud van pensioen staan onder druk. Het kan voor veel mensen een ingewikkeld verhaal worden. We moeten met elkaar onze maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen – én inzetten – om deze overgang tot een succes te maken.”

Pensioen meer op maat en tegelijk minder zeker

Heleen: “Pensioen wordt minder zeker, het is in het nieuwe stelsel niet meteen duidelijk wat je aan het einde van de rit hebt. En op weg ernaartoe moeten mensen belangrijke keuzes gaan maken. Op het gebied van beleggen, mogelijk een bedrag ineens opnemen, vroeger of later met pensioen. Mensen moeten daarbij goed begeleid worden, anders weten ze niet welke keuzes ze op welk moment moeten maken. De onzekerheid is de grootste verandering en ook mijn grootste angst.”

Willem sluit zich aan bij Heleen. “Bij mij zit de trigger ook op maatschappelijke verantwoordelijkheid. De verantwoordelijkheid voor een goed pensioen komt steeds meer bij deelnemers te liggen. Die zijn dat de afgelopen generaties niet gewend. We hebben jarenlang in een verzorgingsstaat geleefd en nu komt deze verandering. We moeten voorkomen dat we een verloren generatie krijgen. Dus hoe ga je mensen daarbij helpen en ondersteunen? Vanuit onze maatschappelijke verantwoordelijkheid spelen wij daarop in. Keuzebegeleiding begint bij ons niet bij de deelnemers maar bij het gesprek dat we in de sector met elkaar hebben. De samenwerking tussen adviseurs, uitvoerders en werkgevers en werkgeverorganisaties is cruciaal.”

Maatschappelijke betrokkenheid op drie vlakken

Heleen: “Er zijn drie vlakken waar we bij Montae onze maatschappelijke betrokkenheid laten gelden. De eerste is financiële weerbaarheid, daar is pensioen een belangrijk onderdeel van. De tweede is gelijkheid, worden mannen en vrouwen gelijk beloond? De derde is medezeggenschap. Wat wij heel belangrijk vinden, is dat oplossingen binnen de wet- en regelgeving breed gedragen worden. Niet alleen door de werkgever of het pensioenfonds. Iederéén moet zich erin kunnen vinden. Daarbij is communicatie ontzettend belangrijk. Bij Montae gaan we graag met onze klanten in gesprek over deze belangrijke thema’s.”

Willem vult aan: “Voor ons is communicatie ook cruciaal, net als persoonlijke keuzebegeleiding. Niet alleen in de overgang naar het nieuwe stelsel, maar ook in het zekerstellen van het financiële later. Daarom zijn wij er niet alleen voor pensioen. We werken aan een strategie op het gebied van goed werkgeverschap. Wij willen werkgevers en hun adviseur ondersteunen met data, dienstverlening en logistieke processen.”

Heleen: Wij zien soms dat mensen zich weleens overschatten, denken dat ze precies weten hoe hun pensioen in elkaar zit.

Heleen, je zegt dat gelijkheid een belangrijk thema is voor jullie. Kun je daar iets meer over vertellen?

“Het gaat in feite over een salariskloof, dat werkt direct door in een pensioenkloof. We moeten goed in de gaten houden dat er nu al gelijk wordt beloond. In ons advies over arbeidsvoorwaarden in de brede zin, willen wij inzichtelijk maken dat vrouwen die minder betaald worden ook minder pensioen opbouwen. Dat kan ook om gescheiden vrouwen gaan, of vrouwen die parttime werken. We willen niet dat zij afstevenen op een laag pensioen. Hoe kunnen we die groep goed voorlichten?”

Willem geeft aan dat Nationale-Nederlanden via de Human Capital Planner een ‘Pensioenbarometer’ biedt. “Hiermee brengen we in kaart welke deelnemersgroepen meer aandacht nodig hebben. Bijvoorbeeld deelnemers die weinig inloggen op hun online omgeving. Of zij die wat dichter tegen hun pensioen aan zitten. Al zijn er ook zaken die wij niet inzichtelijk kunnen maken, maar de werkgever wel, bijvoorbeeld laaggeletterdheid. Door inzichten van adviseurs en werkgevers te combineren met onze data, kunnen we gezamenlijk beleid vormgeven rond goed werkgeverschap.”

Willem vervolgt: “Via de Human Capital Planner tonen we – afgezet tegen de branche – ook de gemiddelde salarissen en pensioeninvesteringen. Onze ervaring is dat veel werkgevers dat graag willen weten en dan ook bereid zijn wat extra’s te doen. Bijvoorbeeld aan de pensioenkloof die Heleen noemt.”

Jullie geven beiden het belang aan van goede voorlichting en persoonlijke begeleiding van deelnemers. Verzekeraars zijn al langer bezig met de overgang van een vast naar een onzeker pensioenbedrag. Hoe verwachten jullie dat het bij pensioenfondsen uitpakt?

Willem: “Fondsen en verzekeraars komen steeds dichterbij elkaar, de pensioenregelingen gaan steeds meer op elkaar lijken. We kunnen dus heel veel van elkaar leren. De uitdaging van pensioenfondsen is om deelnemers ook op basis van data te helpen met keuzebegeleiding. We moeten elkaar binnen de branche helpen en inspireren.”

Heleen: “Wij zien soms dat mensen zich weleens overschatten, denken dat ze precies weten hoe hun pensioen in elkaar zit. Hoe meer je ze dan vertelt, en hoe meer je ze inlicht, hoe meer ze begrijpen dat ze eigenlijk vaker geholpen moeten worden bij het maken van pensioenkeuzes. Daarom zijn ook wij een voorstander van persoonlijke keuzebegeleiding.”

Willem: Wij willen werkgevers en hun adviseur ondersteunen met data, dienstverlening en logistieke processen.

Willem denkt vaak na hoe pensioenfondsen omgaan met de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel. “Aan de ene kant kan een fonds zeggen: ik houd alles bij elkaar, we zetten ook de opgebouwde pensioenen over. Het zogenoemde ‘invaren’. Ze kunnen er ook voor kiezen om wat is opgebouwd onder te brengen bij een verzekeraar. Wat ook besloten wordt, de keuze moet verantwoord zijn. Het gaat om het inkomen voor later van de mensen.”

Instemming deelnemers

Heleen benadrukt nog eens dat Montae medezeggenschap belangrijk vindt en dat beslissingen breed gedragen worden. ”Het is niet wenselijk dat alleen een fondsbestuur of werkgever beslist welk type pensioenregeling het wordt. Ook de deelnemers moeten betrokken worden in welke keuze gemaakt wordt.”

Dit speelt momenteel ook in Den Haag. Pieter Omtzigt stelt dat invaren van oude pensioenrechten alleen mag na instemming van de deelnemer. Dat is nu niet in de wet geregeld. Hoe zien jullie dat?

Willem: “Wat ik mooi vind, is dat de toezichthouders dit vraagstuk onderkennen. En ervoor zorgen dat zowel pensioenfondsen als verzekeraars veel aandacht hebben voor de communicatie naar deelnemers. Zo heeft de AFM een ‘leidraad keuzebegeleiding’ geschreven, waarin heel duidelijke kaders staan voor de transitie en hoe je moet gaan communiceren. Dit moet zelfs worden vastgelegd, in een transitie- en een communicatieplan. Adviseurs, werkgevers en fondsen zijn hier verantwoordelijk voor. Ik ben daar blij mee, omdat het iedereen helpt om goed na te denken over de aanpak, de doelgroepen en hoe je per doelgroep communiceert.”

Heleen is geen voorstander van individuele instemming. “Het is een onwerkbare situatie. In principe wordt iedereen vertegenwoordigd door een vakbond, ondernemingsraad of een sociale partner. Ik betwijfel of het beter is wat Omtzigt wil, ook omdat ik niet weet of deelnemers alles kunnen overzien. We moeten met de hele markt heel hard werken aan communicatie, informatie en voorlichting. De mensen meenemen in dit traject, daar geloof ik in.”

Intensieve communicatie en keuzebegeleiding zijn basis

Willem vertelt dat de grote meerderheid van zijn klanten al is overgestapt naar een regeling waar het pensioen niet vaststaat. “Daarvoor hebben we als sector een keurige productoplossing geleverd, maar eigenlijk is dat niet genoeg. We leggen de verantwoordelijkheid voor een goed pensioen voor een groot deel bij de deelnemer. Daarom moeten we het product, de communicatie en de begeleiding als één gaan zien. Ik beschouw de nieuwe wet als een mooie kans om het met elkaar écht goed te doen.”

Willem ziet drie momenten waarop deelnemers belangrijke keuzes moeten maken. Als ze in dienst treden, zo’n vijftien jaar voor de pensioendatum en vlak voor ze met pensioen gaan.

Heleen lacht: “Mooi dat Montae een oplossing biedt voor keuzebegeleiding op exact die drie momenten. Daarvoor hebben we financieel adviseurs die op die momenten persoonlijke gesprekken kunnen voeren. Wij verwachten daarmee bij te dragen aan het inzicht en vertrouwen dat nodig is voor een goed inkomen voor later.”

Willem sluit af: “Wij kunnen die gesprekken mooi faciliteren en vanuit onze data op specifieke momenten de relevante informatie klaarzetten. Een werkgever kan vervolgens op de juiste momenten het belang van keuzebegeleiding benoemen. Onze ervaring is dat deelnemers eerder aan de slag gaan als werkgevers dit aangeven dan als wij dat doen. Adviseurs als Heleen kunnen dan hun diensten aanbieden. We ondersteunen elkaar zo op een mooie efficiënte manier. Keuzebegeleiding begint niet bij de deelnemer, maar bij de werkgever, de adviseur en de uitvoerder. We moeten met elkaar de deelnemers de juiste keuzes laten maken.“

Vijf tips van Heleen en Willem, voor werkgevers en pensioenfondsen op weg naar een nieuw pensioenstelsel

• 1
  Hoe meer communicatie hoe beter. Gebruik zoveel mogelijk middelen: gesprekken, video’s, tooling en data
• 2
  Maak communicatie belangrijk in je pensioenbeleid. Investeer erin, ook financieel
• 3
  Evalueer je pensioenregeling jaarlijks op basis van beschikbare data
• 4
  Werk samen, zoek elkaar op: samen ben je meer waard
• 5
  Communiceer gericht, bepaal welke doelgroepen nog meer aandacht nodig hebben