Ziekteverzuim daalt, maar nog steeds boven de 5%

Het ziekteverzuim in Nederland is in 2023 licht gedaald. Ondanks de lagere verzuimfrequentie en kortere verzuimduur zijn we toch nog steeds vaker en langer ziek dan vóór het coronavirus. Wat vertellen de cijfers ons verder over de verzuimontwikkeling in het afgelopen jaar?

Verzuim kostte de BV Nederland ruim 23 miljard euro in 2023.

Een zieke werknemer kostte een werkgever gemiddeld ruim € 350,- per dag. Met meer dan 8 miljoen werknemers en een gemiddelde verzuimduur van 8,2 werkdagen kost het verzuim de BV Nederland in 2023 ruim € 23,3 miljard euro.

Ziekteverzuim in Nederland

Het verzuim in Nederland is in 2023 licht gedaald. Toch zijn er nog steeds ontwikkelingen die negatieve gevolgen hebben voor werkgevers. Zo zijn de (loon)kosten in 2023 harder gestegen dan eerdere jaren. Naast de stijging in het minimumloon was er de grootste cao-loonstijging in ruim veertig jaar volgens het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS). Ook blijft er een enorme vraag naar werknemers. Voor 100 werkzoekenden zijn er 114 vacatures beschikbaar. Daarnaast stijgt het psychisch verzuim nog steeds, vooral onder jongere werknemers.

Bron: CBS, StatLine-Ziekteverzuim 2023

Ziekteverzuim door het jaar heen

Het verzuim in Nederland is in 2023 elk kwartaal gedaald vergeleken met 2022. Aan het begin was deze daling het sterkst en het zwakte tijdens het jaar wat af. Hoewel het verzuimpercentage iets is gedaald in 2023, ligt het nog steeds boven het niveau van vóór de coronaperiode (4,4% in 2019).

Bron: CBS, StatLine-Ziekteverzuim 2023

Het verzuim blijft het hoogst in het eerste en laatste kwartaal van het jaar, dit is te verklaren door het griepseizoen. Ook hebben de donkere dagen in het vierde kwartaal altijd een negatief effect op de mentale gezondheid van werknemers.

Ontwikkeling van de gemiddelde verzuimduur

De gemiddelde verzuimduur in Nederland stijgt al jaren licht, maar is in 2023 met 0,8 werkdag gedaald naar gemiddeld 8,2 werkdagen. Dit is rond het niveau van 2021, maar nog steeds hoger dan vóór de coronaperiode in 2019 (7,8 werkdagen).

Bron: CBS, StatLine-Ziekteverzuim 2023

We zijn nog steeds te vaak en te lang ziek.

Na een historische stijging van de verzuimfrequentie 1,2 naar 1,5 in 2022, is deze in 2023 weer iets gedaald (1,4). Deze trend zien we ook in onze portefeuille terug. We zijn in 2023 dan wel iets minder vaak en minder lang ziek dan in 2022, maar het verzuim is nog steeds te hoog. We zijn nog steeds te vaak en te lang ziek.

Bron: CBS, StatLine-Ziekteverzuim 2023

Ziekteverzuim in verschillende sectoren

Het verzuim in de verschillende sectoren volgt de landelijke trend en is in alle sectoren gedaald vergeleken met 2022.

Bron: CBS, StatLine-Ziekteverzuim 2023

Opnieuw is het verzuim het hoogst in de sectoren gezondheid (7,4%) en vervoer en opslag (6,3%). Het verzuim in de gezondheidssector ligt nog steeds 2%-punt hoger dan het landelijk gemiddelde. Omdat een groot deel van werkend Nederland (18%) in de gezondheidssector werkt, heeft dit een enorme impact op het landelijk verzuim.

Hoewel de sector vervoer en opslag een relatief lage verzuimfrequentie kent (1,2 in 2023), zijn werknemers die uitvallen in deze sector dus wel lang ziek (9,6 werkdagen).

Het verzuim in de horeca is het sterkst gedaald, met -0,8%-punt naar 3,9% in 2023 en kruipt langzaam naar het niveau van voor de coronaperiode. Het verzuim in deze sector ligt samen met de sectoren bouw en handel onder het landelijk gemiddelde. In de horeca is de gemiddelde verzuimduur het laagst, gemiddeld 4,4 werkdagen. Werknemers in de horeca en handel zijn net zo vaak ziek als het landelijk gemiddelde, maar wel korter.

In de bouw is het verzuimpercentage van 4,8% weer op het niveau van 2021. De gemiddelde verzuimduur in de bouw ligt nog steeds boven het landelijk gemiddelde met 8,9 werkdagen in 2023. Net als in de sector vervoer en opslag melden werknemers in deze sector zich niet vaak ziek, maar als zij ziek zijn, zijn ze gemiddeld wel langer ziek.

Verschil in verzuimpercentage tussen mannen en vrouwen neemt iets af

Het verzuimpercentage bij vrouwen is nog steeds hoger dan bij mannen. Dit zien we vooral bij vrouwen vanaf 25 jaar. Wel is het verschil in 2023 iets kleiner geworden doordat de gemiddelde verzuimduur bij vrouwen sterker is afgenomen dan bij mannen (-0,6%-punt vs. -0,3%-punt). In onze infographic onderaan deze pagina lees je hier meer over.

Wat zijn de verzuimoorzaken?

TNO, CBS en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid voerden eind 2023 de negentiende Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) uit. Hiervoor vulden 60.000 werknemers de vragenlijst in. Een aantal belangrijke inzichten over oorzaken van ziekteverzuim lees je hieronder.

Belangrijkste klachten bij het laatste verzuim van werknemers in 2023

Griep en verkoudheid zijn al jaren de meest voorkomende verzuimoorzaak, maar het aantal ziekmeldingen hierdoor is in 2023 iets gedaald vergeleken met 2022. Dit is vooral kortdurend verzuim. Na griep en verkoudheid volgen klachten aan het bewegingsapparaat. Denk aan rug, armen of benen en fysieke klachten, zoals hoofdpijn, buikpijn of klachten aan hart- en vaatstelsel. Het aandeel psychisch verzuim is gestegen in 2023 naar 8,3% vergeleken met 7,6% in 2022.

Bron: Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) 2023

Verzuim door werkdruk

Het grootste deel van de werknemers (73,8%) geeft aan dat de oorzaak van hun verzuim niet in het werk ligt. Werknemers die verzuimen door werk (27,7%) geven aan dat dit meestal komt door een te hoge werkdruk.

Het aantal werknemers met burn-out gerelateerde klachten is gedaald

Bron: Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) 2023

Het aantal werknemers met burn-out gerelateerde klachten is gedaald in 2023. Het gaat dan om stressklachten die op de lange termijn flinke gevolgen kunnen hebben voor de gezondheid van werknemers. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) geeft aan dat het aantal wachtplekken bij de GGZ verder stijgt. Werknemers met psychische klachten kunnen nog steeds niet snel geholpen worden. Dit komt bijvoorbeeld door een tekort aan werknemers in de zorg en het hoge ziekteverzuim in de sector.

Burn-outklachten onder jongere werknemers een groot probleem

Het psychische verzuim onder jongere werknemers blijft een zorgwekkende ontwikkeling. Volgens onderzoek van TNO stijgt het aantal werkgerelateerde verzuimdagen en psychische klachten onder jongere werknemers. Daarom heeft TNO in 2023 een onderzoek gedaan naar burn-outklachten bij jongeren tussen de 18 en 35 jaar die meer dan 16 uur per week werken. Na een daling in het aantal burn-outklachten in 2020 is dit in 2021 weer verder gestegen. In 2023 is te zien dat het aantal werknemers dat burn-outklachten ervaart in de meeste leeftijdscategorieën weer iets is afgenomen, behalve in de groep 65 tot 75 jaar.

Bron: Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) 2023

Met name onder jongere werknemers tussen de 25-45 jaar zijn de burn-outklachten de afgelopen jaren flink gestegen.

Top 3 oorzaken van stress onder jongere werknemers volgens TNO

Psychosociale arbeidsbelasting van werknemers één van de belangrijkste arbeidsrisico’s

Een groot deel van het verzuim is niet werkgerelateerd. Toch wordt de aandacht voor psychsociale arbeidsbelasting (PSA) in Nederland wel groter. Het is namelijk al jaren één van de belangrijkste arbeidsrisico’s. PSA gaat over stress als gevolg van factoren op werk, zoals een te hoge werkdruk, of ingrijpende gebeurtenissen. Ook ongewenst gedrag, zoals agressie, pesten, discriminatie en (seksuele) intimidatie, kan zorgen voor stress. Dit kan uiteindelijk leiden tot lichamelijke of psychische klachten en als deze klachten te lang aanhouden tot lang verzuim.

Bron: TNO Factsheet Hoe gaat het met medewerkers na de coronapandemie?

Bekijk het hele trendrapport