Hoe zorg ik dat mijn kind financieel op eigen benen kan staan?

Elk voorjaar doen duizenden scholieren weer eindexamen. Een drukke en spannende tijd: je kind neemt afscheid van de middelbare school en begint een nieuwe levensfase. Wordt je kind dit jaar 18, dan kan hij of zij financiële beslissingen zonder jouw toestemming nemen. Hoe zorg je dat hij of zij die verantwoordelijkheid kan dragen?

Wanneer begin je aan de financiële opvoeding? Wat werkt wel en wat niet? Wij leggen het voor aan Karin Radstaak van budgetvoorlichtingsorganisatie Nibud. “Laat je kind vrij om keuzes te maken die niet de jouwe zijn.”

Als je kinderen nog jong zijn, kun je ze al voorbereiden op het moment dat ze 18 worden. “Vanaf dat moment wordt een kind bijvoorbeeld verantwoordelijk voor schulden”, zegt Karin Radstaak, woordvoerder van het Nibud. “En als je die eenmaal hebt, kunnen ze snel oplopen. Om zo’n situatie te voorkomen kun je je kind spelenderwijs leren omgaan met geld.” Voorbeelden: het openen van een eigen rekening voor je kinderen, ze een bankpas geven, zakgeld en kleedgeld. Dat kan al vanaf een jaar of 10, volgens Radstaak. “Wil je kind graag iets hebben? Kijk maandelijks samen naar de afschriften. Hoeveel staat er op de bankrekening? Hoe lang duurt het dan nog voordat het spaardoel bereikt is?’’

Financiële fouten maken

Belangrijk is dat je kind fouten mag maken. “Van impulsieve aankopen die kinderen beter niet hadden kunnen doen, leren ze juist”, zegt Radstaak. “Dan hebben ze dat voor hun 18e al eens meegemaakt.” Pot je kind al het geld op? Dat is ook niet per se goed. “Je kind moet wel weten hoe het is om geld uit te geven. Dat moet in de toekomst ook. En laat je kind vrij om keuzes te maken die niet altijd de jouwe zijn. Ook daar leert hij of zij van”, aldus de woordvoerder van het Nibud.

Een andere tip om je kind financieel voor te bereiden op de toekomst: wees consequent. “Als het zakgeld van je kinderen halverwege de week op is, stop ze dan niet vast wat extra toe”, stelt Radstaak. “Kinderen moeten leren dat op ook echt op is. En op deze manier oefenen ze met plannen. Zelf moet je het goede voorbeeld geven door je aan je afspraken houden. Dat betekent: op vaste momenten en op tijd zakgeld overmaken.”

Zelf geld sparen

Een manier om het samen over geld te hebben: zet een plannetje op papier. Wil je kind een nieuw spelletje? Bespreek hoe dat geld sneller bij elkaar gespaard kan worden. Radstaak: “Kinderen kunnen klusjes doen, of limonade verkopen. Zo leren ze op een creatieve manier behoeftes uit te stellen.” Als ze wat ouder zijn, kunnen ze een bijbaan nemen. “Niet alleen leren ze hierdoor te sparen voor de toekomst, ook krijgen ze ervaring met andere financiële zaken, zoals het terugvragen van belasting en het invullen van een arbeidscontract.”

Wat je beter niet moet doen, volgens Radstaak? “Zwicht niet voor je kind om ruzie te voorkomen. Nee is nee. Maar luister wel naar je kind. Als hij of zij klaagt omdat vriendjes meer zakgeld krijgen, moet je dat argument niet wegwuiven. Misschien heeft je kind wel gelijk. Neem aandacht voor je kind en wees vooral eerlijk. Kinderen hebben het snel door als je dat niet bent.”

Wil je weten hoeveel zakgeld je je kind kunt geven en wat een normaal bedrag is voor welke leeftijd? Dat zochten we voor je uit.

Mijn kind wordt 18. Wat verandert er en hoeveel kost dat?

Als je kind 18 wordt, kan hij of zij zelf financiële beslissingen nemen zonder jouw toestemming. Zo kan hij of zij abonnementen en contracten afsluiten. Ook is hij of zij nu verantwoordelijk voor dure aankopen en leningen. Wel ben je als ouder nog onderhoudsplichtig, totdat je kind 21 jaar wordt. Dat houdt in dat je bij moet dragen aan de kosten van levensonderhoud en studie. Je bent er dus verantwoordelijk voor dat je kind kleding, voeding, scholing en een dak boven het hoofd heeft.

Op 18-jarige leeftijd is je kind wel zelf verantwoordelijk voor het afsluiten van een zorgverzekering en het aanvragen van zorgtoeslag. Een aansprakelijkheidsverzekering hoeft je kind niet per se zelf af te sluiten. Vaak kan hij of zij tot 27-jarige leeftijd meeverzekerd blijven op jouw verzekering. Wat er verder verandert? Dat lees je in dit complete overzicht op de site van de Rijksoverheid. Check met het geldplan van het Nibud of jullie in financieel opzicht alles geregeld hebben.

Een andere belangrijke verandering: je kind gaat misschien studeren. Daar komen een hoop kosten bij kijken: collegegeld, studieboeken en vervoer bijvoorbeeld. Gaat je kind op kamers? Dan moeten ook huur, energiekosten en boodschappen betaald worden. Gemiddeld kost op jezelf wonen zo’n € 1200,- per maand. Op de pagina Op jezelf wonen wat kost dat? hebben wij alle kosten op een rijtje gezet.

Kostgeld: wel of niet doen?

Niet iedere student gaat meteen op kamers. Steeds meer jongeren blijven lang thuis wonen, volgens onderzoek van Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Dan is het een idee kostgeld van je kind te vragen: een vergoeding voor huur, boodschappen en andere huishoudelijke zaken. Hoe je dat bespreekbaar maakt? Dat vragen we Karin Radstaak van budgetvoorlichtingsorganisatie het Nibud.

“Door kostgeld te vragen, laat je je kind inzien wat alles kost”, zegt Radstaak. “Niet alleen huur, maar ook gas, water, licht en internet kosten geld. Het kan lastig zijn dit bespreekbaar te maken.” Wees vooral transparant", tipt Radstaak. "Leg uit waarom je kostgeld vraagt en voor welke zaken precies. Geef toe dat jullie als ouders niet al het geld van de wereld hebben en vertel dat je kind later ook op eigen benen moet staan."

Een standaardbedrag is er volgens Radstaak niet. “Er zijn veel manieren om tot een bedrag te komen. Je kunt kijken naar het geld dat je kind heeft en het geld dat je als ouder(s) hebt en dan met percentages werken. Je kunt ook rekening houden met het aantal dagen dat je kind thuis is.” Het beste moment om het gesprek over kostgeld te beginnen? “Direct nadat de keuze is gemaakt: blijft je kind thuis wonen of niet?”, antwoordt Radstaak beslist. “Stel het niet uit.”