Waarom praten over geld zo lastig is (maar wél heel belangrijk)

Beter met geld / Praten over geld

Schaam jij je voor je schulden? Of vind je het juist ongemakkelijk om te vertellen dat je veel geld hebt? Je bent niet de enige. Veel mensen vinden het lastig om te praten over geld. We vroegen financieel psycholoog Anne Abbenes van het Financial Psychology Institute Europe® waar het taboe vandaan komt. En waarom het belangrijk is wel in gesprek te gaan over geld. Vooral met familie.

Waarom praten we niet over geld? Volgens Anne moeten we voor het antwoord op deze vraag terug in de tijd. “Vroeger werd je flink gestraft als je je financiële verplichtingen niet nakwam”, vertelt ze. “Zo werd je in de tijd van de Grieken en Romeinen tot slaaf gemaakt. In de middeleeuwen kreeg je hiervoor zelfs de doodstraf.”

Nog steeds zijn mensen met weinig geld vaak bang om veroordeeld te worden. En ze schamen zich. Maar ook als je veel geld hebt, is het soms lastig om hierover te praten. “Zeker in Nederland is de houding: Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg”, licht Anne toe.

“In onze geschiedenis en cultuur heerst het beeld dat rijken slecht zijn. Dat zij veel geld hebben doordat ze misbruik hebben gemaakt van anderen. Mensen met veel geld hebben daardoor vaak het gevoel dat ze dit moeten verantwoorden. Ook dat zorgt voor een taboe.”

Erbij willen horen

Ons verleden en onze cultuur zorgen dus voor een taboesfeer. Dat staat een gezonde relatie met geld in de weg. Maar ook ons brein speelt een grote rol. “Geld is vrij nieuw en abstract”, legt Anne uit. “Terwijl ons brein al miljoenen jaren oud is. Het is nog niet aangepast aan ons geldsysteem.”

Geldovertuigingen worden vaak van generatie op generatie doorgegeven.

Zo is ons brein afgesteld op het hier en nu. Veel mensen vinden sparen voor later daardoor lastig. Anne: “In de prehistorie was het noodzakelijk om te zorgen dat je op dat moment eten had. Iets bewaren voor later deed je niet. Dan werd je uit de groep gezet en was de kans klein dat je overleefde. Uit de groep gegooid worden? Dat wil je brein dus niet.”

Ook tegenwoordig kan praten over geld ervoor zorgen dat je buiten de groep valt. Omdat je meer geld hebt dan anderen. Of juist minder.

Diepgewortelde overtuigingen

In onze jeugd doen we bewust en onbewust ervaringen op met geld. “Hierdoor ontstaan geldovertuigingen”, legt Anne uit. “Deze diepgewortelde overtuigingen sturen en bepalen ons financieel gedrag. En beïnvloeden zo onze financiële keuzes.”

“We noemen deze geldovertuigingen ook wel geldscripts®”, vertelt ze. “Deze worden vaak van generatie op generatie doorgegeven.”

In de problemen door geldovertuigingen

Als je niet praat over geld, houd je je geldovertuigingen in stand. Die kunnen je vervolgens in de weg gaan zitten. Anne: “Een geldovertuiging kan zijn dat geld gelijk staat aan status. En dat je dus vooral moet laten zien dat je geld hebt. Bijvoorbeeld door in een dure auto te rijden. Ook als je schulden hebt.”

Een ander voorbeeld van een geldovertuiging is dat je altijd een goedgevulde spaarrekening moet hebben. “Mensen met die geldovertuiging durven vaak moeilijk geld uit te geven”, licht de financieel psycholoog toe. “Ze worden zenuwachtig als er niet genoeg geld op hun rekening staat.”

Ruzie over financiën is de nummer één reden waarom mensen scheiden.

Praten over geld met familie

Anne benadrukt dat geldovertuigingen niet goed of slecht zijn. Maar door te praten over geld kun je ze makkelijker herkennen. En kun je overtuigingen die in de weg zitten wegnemen. Dat gesprek aangaan is vaak moeilijk. Vooral met je familie. “We koppelen geld aan onszelf”, vertelt Anne. “Je moet met je billen bloot als je hierover praat. Dat kan kwetsbaar voelen. Vooral in intieme relaties, zoals met je partner of je ouders.”

Weet je welke geldovertuigingen jullie hebben? En waar deze vandaan komen? Dan kun je beter met die kwetsbaarheid omgaan. “Je snapt dan waarom de ander op een bepaalde manier reageert”, legt Anne uit. “Het helpt om te weten dat zijn of haar geldovertuigingen niets met jou te maken hebben. Niemand is ‘fout’ of ‘schuldig’.”

Welke geldovertuigingen heb jij?

Ben je benieuwd naar jouw geldovertuigingen? Stel jezelf dan de volgende vragen:

1
Welke drie dingen leerden je ouders jou over geld?
2
Wat is je eerste herinnering aan geld?
3
Wat is je meest gelukkige én je meest pijnlijke herinnering als het gaat over geld?

Eerst praten, dan oplossen

Praten over geld met familie is belangrijk voor een gezonde financiële situatie. Net als het boven water krijgen van je geldovertuigingen. Zo voorkom je bijvoorbeeld schulden.

Maar volgens Anne is het ook belangrijk voor je relaties. “Hoe we omgaan met geld heeft een enorme impact op ons leven”, vertelt ze. “Ruzie over financiën is de nummer één reden waarom mensen scheiden. Daarnaast is geld de grootste oorzaak van stress.”

Zo kan een gezamenlijke rekening al zorgen voor flinke discussies. Anne: “Bijvoorbeeld als de een meer uitgeeft dan de ander. Of als je partner en jij anders denken over sparen. Je kunt er dan voor kiezen om aparte bankrekeningen te nemen. Maar daarmee los je jullie probleem niet op. Wil je ook op financieel gebied een goede relatie krijgen? Dan moeten jullie je bewust worden van jullie eigen en elkaars geldovertuigingen. En hierover praten.”

Ben je financieel afhankelijk van je partner of je ouders? Omdat je partner meebetaalt aan je huur? Of omdat je dankzij een schenking van je ouders een huis kunt kopen? “Maak hier dan duidelijke afspraken over”, adviseert Anne. “Zo houd je jullie relatie fijn en voorkom je gedoe achteraf.”

Beter worden met geld?

Daar helpen we je graag bij. Stap voor stap met praktische tips en tools, zodat je vandaag al aan de slag kan.

Laat je inspireren

Emotionele gebeurtenissen

Ook bij ingrijpende gebeurtenissen is het belangrijk om in gesprek te gaan over de financiële gevolgen. Denk aan een scheiding, ontslag of het overlijden van een dierbare. “Deze gebeurtenissen hebben niet alleen invloed op je financiën”, vertelt Anne. “Er komen ook emoties bij kijken.”

Door die emoties val je sneller terug op je oude geldovertuigingen. Anne: “Ben je je hier niet van bewust? Dan kan dat grote gevolgen hebben. Zo geven sommige mensen na een ingrijpende gebeurtenis veel geld uit om de pijn te verzachten. En willen anderen juist extra sparen. Het is dan ook geen toeval dat er vaak familieruzies ontstaan rond het verdelen van de erfenis.”

Zo’n ruzie over geld kan weer leiden tot (onbewuste) geldovertuigingen bij volgende generaties. “Daarom is het zo belangrijk om hier open over te praten”, zegt Anne. “Ook met je kinderen. Zo voorkom je dat geldovertuigingen hen in de weg gaan zitten.”

Praten over geld: 8 tips van financieel psycholoog Anne Abbenes

Ga op zoek naar je geldovertuigingen. Waar komen deze vandaan?
Schrijf van tevoren op waar je het met je familie over wilt hebben. Kies één of twee hoofdonderwerpen. Bijvoorbeeld dat je graag hulp wilt bij het aflossen van je schulden.
Kies een rustig moment om het gesprek aan te gaan.
Voorkom dat jullie aan twee kanten van een tafel zitten. Dan staat er letterlijk en figuurlijk iets tussen jullie in.
Zorg dat het gesprek niet te lang duurt. Liever een paar korte gesprekken dan één lange praatsessie.
Vallen jullie elkaar snel in de rede? Zet dan een kookwekker. En laat elkaar steeds vijf minuten uitpraten.
Begin elke zin met ‘ik’. Zo houd je het bij jezelf. En voorkom je dat je de ander beschuldigt.
Ga altijd uit van de goede intenties van de ander. Hoe iemand reageert, hangt vooral af van zijn of haar geldovertuigingen.

Wie is Anne Abbenes?

Financieel psycholoog Anne Abbenes onderzoekt de invloed van het brein, emoties en persoonlijke overtuigingen op ons financieel gedrag. Ze is lector Behavioral Finance & Financial Psychology aan onder andere de UCLL, University Colleges Leuven-Limburg, Associatie KU Leuven.

Daarnaast is Anne bestuurder bij het Financial Psychology Institute Europe®, auteur, trainer en adviseur. Ook is ze bestuurder bij het International ADR Dispute Resolution Board, Master in Financial Planning en internationaal (rechtbank)mediator en onderhandelaar.

Sparen en beleggen bij Nationale-Nederlanden

Praten over geld met familie kan je helpen om financieel gezond te blijven. Zo houd je geld over om te sparen of beleggen voor de dingen die jij belangrijk vindt. Open eenvoudig een internetspaarrekening bij Nationale-Nederlanden en begin direct. Heb je het geld pas over vier jaar of later nodig? Dan kun je ook beleggen. Wees je ervan bewust dat beleggen kosten en risico’s met zich meebrengt.