Luchtvervuiling in huis: in 4 stappen gezonder wonen

Luchtvervuiling in huis?

Dat buiten de lucht niet altijd schoon is, dat wist je al. Wonen langs een drukke snelweg is voor je gezondheid bijvoorbeeld vergelijkbaar met het meeroken van tien sigaretten per dag.

Maar ook in je huis kunnen verschillende dingen de luchtkwaliteit beïnvloeden. Tijdens het bakken kan de concentratie fijnstof in huis stijgen tot 650 microgram PM2,5. Dat is hoger dan tijdens smogperiodes in Beijing. De concentratie fijnstof neemt na het bakken weer langzaam af. Dit kan wel een paar uur duren.

Samen met TNO leggen we in vier stappen uit hoe jij de luchtkwaliteit binnenshuis verbetert.

1. Haal de vervuilende bron weg

Voorkomen is beter dan bestrijden. Probeer dus de bron van vervuiling zoveel mogelijk weg te nemen. In huis zijn open verbrandingsprocessen een van de grootste vervuilers: roken, koken, stoken. Daarbij komen schadelijke stoffen vrij, zoals fijnstof en stikstofdioxide (NO2).

• (Mee)roken is natuurlijk ongezond, maar rook dus zeker niet ín huis.
• Kook je op gas? En heb je geen goede kookafzuiging, liefst naar buiten toe? Overweeg dan om elektrisch te koken. Dat is beter voor je gezondheid, blijkt uit onderzoek van TNO. Een inductiekookplaat is volgens Milieu Centraal met 175 kWh per jaar het zuinigste.
• Steek geen kaarsen aan en liever ook geen open haard. Brand je toch een kaars? Zorg dan voor genoeg ventilatie en zet de kaars niet op de tocht. Een flakkerende vlam wijst op een slechte verbranding. Dan komt er roet vrij.
• Een kachel of open haard gebruikt lucht. Komt er niet genoeg verse lucht bij? Dan kan er onderdruk ontstaan. Schadelijke verbrandingsgassen in de schoorsteen, zoals koolmonoxide, en fijnstof kunnen dan de kamer in stromen. Toch de haard aan? Ventileer!

2. Houd de vervuiling zo dicht mogelijk bij een afzuigpunt

Natuurlijk kun je de vervuiling niet helemaal weghalen. Je kunt wel de vervuiling zoveel mogelijk op een bepaalde plek houden. Compartimentering heet dat. Op die plekken zorg je voor goede afzuiging.

Bekijk ook de factsheet Betere kookafzuiging in nieuwbouwwoningen van het LenteAkkoord

Een heel simpel voorbeeld: gebruik een HEPA-filter in je stofzuiger die de uitblaaslucht filtert. Zo komen tijdens het stofzuigen minder stofdeeltjes vrij en verspreid je ze minder. Gebruik je cosmetica zoals haarlak en deosprays? Spuit deze alleen in de badkamer, met de badkamerdeur dicht en de afzuiging aan.

Als je kookt, zet dan altijd de afzuiging aan op de hoogste stand. Zeker in een open keuken. Daardoor beperk je de verspreiding van fijnstof en verbrandingsgassen naar de rest van de ruimte. Volgens het Bouwbesluit is 75 m3 per uur de minimale afzuigcapaciteit in de keuken. Voor het direct afzuigen van kookverontreinigingen tijdens bakken en braden is dat onvoldoende. TNO beveelt in de keuken minimaal 300 m3 per uur als afzuigcapaciteit aan.

Kies als het kan voor een afvoer naar buiten, in plaats van recirculatie. Bij recirculatie wordt de vervuilde lucht namelijk beperkt gefilterd. Kookgeuren worden afgevangen, maar bijvoorbeeld vocht, fijnstof en gassen veel minder. En komen dus terug je huis in.

Ga je funcooken, zoals gourmetten? En kan dat niet vlak bij een afzuigpunt? Zorg dan voor genoeg ventilatie door een raam te openen.

In de badkamer is de afzuiging in de hoogstand 50 m3 per uur. Wil je vocht goed afvoeren? Zet de mechanische afzuiging tijdens het douchen dan in de hoogste stand. Laat daarna de afzuiging ongeveer 1,5 uur doordraaien in de hoogste stand. Of de hele dag in de middenstand. In de zomer kun je ook als alternatief een badkamerraam openzetten.

Zet je de ventilatie in de hoogste stand als jullie thuis zijn, ook tijdens het slapen? Dan ontstaat 50% minder vocht en schimmel in je woon- en slaapkamer. Juist in die kamers ben je het meeste. De invloed op je gezondheid is daar dus het grootste.

3. Verdun de verontreinigde lucht door te ventileren

Ventileren is erg belangrijk voor een gezond binnenklimaat. Door te ventileren komt er verse lucht je huis in. Zo verdun je dus vervuilde lucht die na stap 1 en 2 overblijft.

De concentratie CO2 in de lucht is een goede graadmeter om te zien of je moet ventileren. De bron van deze CO2 in huis zijn mensen. Wij stoten namelijk CO2 en andere, minder goed meetbare stoffen en geuren uit. Denk aan uitademing, zweten en huidbacteriën. De Gezondheidsraad adviseert de CO2-concentratie onder de 1200 ppm (deeltjes per miljoen) te houden. Een luchtkwaliteitssensor helpt je dat in de gaten te houden.

Er bestaan verschillende soorten ventilatiesystemen:

• Natuurlijke ventilatie, via een open raam of ventilatieroosters
• Ventilatie met mechanische afvoer
• Balansventilatie

Bij balansventilatie voeren luchtkanalen en ventielen door het hele huis lucht aan en af. Een warmtewisselaar kan de aangezogen, koude lucht ook nog opwarmen. Daardoor hoef je minder te stoken. Met balansventilatie heb je ook minder geluidsoverlast. En minder tocht dan bij een open raam of roosters. Bovendien filtert balansventilatie, uitgerust met F7-fijnstoffilters, relatief veel deeltjes uit de buitenlucht.

De balansventilatie komt standaard met grove filters. Dat zijn de G3- of G4-filters. Controleer welke je hebt. Vervang je het filter bij de aanzuiging van lucht door een F7-filter? Dan filter je tot wel 75% van de kleinste fijnstofdeeltjes (PM2,5) eruit. En halveer je de blootstelling aan fijnstof, vergeleken met het standaardfilter.

Vervang wel jaarlijks de filters, om verstopping te voorkomen. Zuig de filters ook om de paar maanden even uit.

Balansventilatie komt het meeste voor in nieuwbouwwoningen. In bestaande woningen kan het een ingrijpende aanpassing zijn. Ventilatie met mechanische afvoer is dan makkelijker in te bouwen. Afvoerkanalen in de natte ruimtes bestaan bijvoorbeeld vaak al. In bestaande bouw kun je ook kiezen voor decentrale balansventilatie. Daarbij is niet een heel kanalensysteem nodig, maar één doorvoer naar buiten. Dit werkt dan wel maar in één ruimte, bijvoorbeeld de woonkamer.

Ga je je huis grondig isoleren? Vaak worden de gevels dan luchtdicht gemaakt. Zo verlies je minder warmte naar buiten. Daardoor is er ook geen of nauwelijks natuurlijke ventilatie meer. Zorg dat er altijd voldoende ventilatie blijft.

4. Reinig de lucht met een luchtreiniger

Sommige luchtvervuiling is niet te voorkomen. Via bijvoorbeeld natuurlijke ventilatie zoals een open raam komt fijnstof naar binnen. Een luchtreiniger kan dan helpen. De meeste luchtreinigers werken minder goed tegen gassen, zoals NO2. Daarvoor geldt dus echt: pak de bron aan.

De belangrijkste vervuilers in huis en wat jij ertegen kunt doen