De vragen die elk gesprek verbeteren: drie tips

Hoe stel je een vraag die ertoe doet? Een vraag die je gesprekspartner echt aan het denken zet. Een vraag die verdiept, verbindt, opent of confronteert. Als dat lukt, is dat magisch. Je kijkt even binnen bij de ander. Vragen zijn wat dat betreft een soort toegangspoort tot een andere denkwereld. Soms lukt het ook niet. Dan kun je de woorden niet vinden, de vinger net niet op de zere plek leggen. En soms stellen we gewoon een slechte vraag. Daarom geeft Elke Wiss drie tips die je helpen betere vragen te stellen.

1. Stel geen cocktailvragen

Stel dat een collega tegen je zegt: ‘Ik had net een gesprek met Bram en dat was weer een heel gedoe’. Dan kun je natuurlijk reageren met: ‘Echt waar? Was hij weer bezig? Hoe lang duurde het nu weer? Waar deed hij moeilijk over? Ging weer over die offerte zeker?’ Soms is het dezelfde vraag, maar dan anders geformuleerd, soms vuren we drie vragen tegelijk op de ander af. De gesprekspartner weet -logisch- niet op welke vraag hij moet antwoorden. Het resultaat is vaak een vaag verhaal, halve antwoorden of de ander begint maar gewoon te praten. Zonde, want door meerdere vragen tegelijk (‘cocktailvragen’) te stellen, krijg je juist net niet het dieptegesprek dat je graag wilt.

Zorg dus dat je 1 vraag stelt, en blijf daarbij. De ander weet duidelijk waar hij op moet antwoorden en geeft daardoor -als het goed is- ook een helderder antwoord. Resultaat: je krijgt mooie informatie terug waar je weer op kunt doorvragen.

2. Stel ‘echovragen’

Vaak vinden we het moeilijk om vervolgvragen te stellen. Die eerste goede vraag lukt nog wel, maar als je gesprekspartner een antwoord geeft; hoe vraag je dan goed en scherp door? Wanneer je verdieping in een gesprek wilt of je wilt de ander uitnodigen tot uitleggen of nadenken, weet je soms niet waar je verder op door kunt vragen. Omdat je bijvoorbeeld bang bent dat je zelf invult, aannames doet of een suggestieve of retorische vraag stelt. Er is 1 soort vraag die je altijd kunt stellen, dat is de ‘echovraag’. Stel je vraag eens als een echoput: gebruik letterlijk de woorden van de ander. Niet ongeveer, in je eigen woorden, maar echt letterlijk.

In het geval van je collega die zegt ‘Ik had een gesprek met Bram en dat was weer een heel gedoe’, kun je vragen: ‘Wat was weer een heel gedoe?’

Twee voorbeelden van goede en slechte echovragen:

Die bijeenkomst duurde eindeloos.
Niet: Wat maakte die vergadering zo lang? Wie zorgde er voor zoveel vertraging?
Wel: Waarom duurde die bijeenkomst eindeloos?

Ik vind dat echt een belachelijke actie.
Niet: Hoezo vind jij dat een idiote actie? Waarom vind jij dat stom?
Wel: Welke actie vind jij echt belachelijk? Wat vind jij een echt belachelijke actie? Waarom vind jij dat echt een belachelijke actie?

In de voorbeelden zie je dat je in de goede echovragen heel dicht bij de ander blijft. Je brengt zelf geen nieuwe concepten in, je parafraseert niet. Dat zorgt ervoor dat de ander zich gehoord voelt en dóór kan denken in zijn eigen lijn.

3. Maak van je vraag geen multiple-choice-doolhof

Vaak durven we niet op onze enkele, eenvoudige vraag te vertrouwen. We willen soms toch nog een beetje sturen in het antwoord. We gooien er wat halve suggesties achteraan, waar de ander dan maar uit moet kiezen. We bouwen een multiple-choice-doolhof waar de ander eerder in verdwaalt dan dat-ie de weg weet.

Bijvoorbeeld:
“Hoe ga jij om met kritiek? Bereid je je daarop voor, hoe je zal reageren als iemand dit of dat zegt, of komt het spontaan in je op, of…?”

Je neiging is misschien de ander te helpen, mee te denken. Dat hoeft niet. Waarom zou de ander niet prima in staat zijn antwoord te geven op jouw vragen, zónder jouw suggesties?

Hoe dan wel?

Als het goed is, ben je vooral benieuwd naar het antwoord op je vraag. Je bent nieuwsgierig naar de ervaring, gedachten van de ander. Alvast van alles zelf gaan lopen invullen werkt eerder averechts.

Dus:

Stel 1 vraag. Laat ‘m los.

Vertrouw op je vraag, en het antwoord van de ander.
Stop met spreken nadat je 1 enkele vraag hebt gesteld.

Door deze drie tips consequent toe te passen zul je zien dat je vragen en daarmee je gesprekken enorm verbeteren. En uiteindelijk is dat het doel: betere gesprekken door heldere vragen te stellen.